Project Samen optrekken vanzelfsprekend
Projectinformatie. In een verpleeghuis veranderen bestaande relaties en komen er nieuwe bij. Stilstaan bij deze relaties is niet vanzelfsprekend, en het werken aan betekenisvolle relaties is dat dus ook niet. Het lectoraat Zorg om naasten van de Hogeschool Rotterdam van lector Erica Witkamp heeft daar vanaf december 2020 tot en met juni 2024 participatief actieonderzoek naar gedaan. Dit onderzoek, genaamd het Project Samen optrekken vanzelfsprekend (hierbij de link naar dit project op de website van de Hogeschool Rotterdam), is gehouden bij 6 locaties van de zorgorganisaties Laurens R’dam en Florence Den Haag. De centrale vraagstelling luidde: “Hoe kan samen optrekken van bewoners, naasten en medewerkers meer vanzelfsprekend worden in het zorg-, leef- en werkproces in de langdurige zorg?” Voor wie benieuwd is naar de hoofd- en deelvragen in combinatie met de 4 doelen van actieonderzoek, kan dit A4-tje bekijken. Tijdens de 1e jaar van het project hebben we veel aandacht besteed aan het belang van samenwerking en hoe de samenwerking formele en informele zorg gaat schuiven bij verhuizing naar een verpleeghuis. Lees hierover een aantal zaken in het A4-tje Samen optrekken en de relatie-ringen.
Naasten betrekken in Laurens. De directe aanleiding voor dit project was het project Naasten betrekken bij zorgorganisatie Laurens, dat in 2018/2019 ook door mij werd begeleid. Het project Samen optrekken, bouwde hier vanaf december 2020 op voort. In juni 2022 verschijnt in het blad TVZ ons 1e artikel, Betekenisvolle relaties in de langdurige zorg. Hierin worden de 1e versies van de bouwstenen Relatiedriehoek en de Ladder van betrokkenheid, oftewel Samenwerkingsladder, beschreven. Deze bouwstenen zijn in de loop van het project verder ontwikkeld en aangevuld met nog 3 andere bouwstenen.
Relatiedriehoek. Je zult zien dat deze driehoek – al in 2018 in de stijgers gezet bij Laurens – een aardige ontwikkeling heeft doorgemaakt, bijvoorbeeld qua indeling en kleurstelling. Zo’n ontwikkeling is inherent aan voortschrijdend inzicht, zeker als de methode participatief actieonderzoek gebruikt wordt. Wat ons bijzonder heeft geholpen, is het benoemen van de kern van de verschillende te onderscheiden relaties in de driehoek. Dat heeft ons namelijk gestimuleerd om verder in te zoomen op betekenisvolle relaties en hoe we dat tot dan toe nog wat abstracte begrip verder woorden zouden kunnen geven.
Waardenraamwerk. In maart 2023 verschijnt ons 2e artikel in het blad Geron, getiteld: Samen optrekken in de relatiedriehoek. Daarin wordt o.a. de 3e Bouwsteen beschreven, de Kernwaarden van Betekenisvolle zorgrelaties, losjes gebaseerd op het Sense Framework van Nolan e.a. Dit waardenraamwerk raakt wat ons betreft de kern van Samen optrekken en deze krijgt dan ook de B van Bezieling mee.
Van persoonsgerichte zorg naar relatie-optimalisatie. We hebben gedurende de looptijd van het project binnen de kerngroep (Lector Erica, eerst Susan en later Lizette als onderzoeker en ik als projectleider) veel gesprekken gevoerd over de ontwikkelde bouwstenen en de samenhang daartussen. Dat resulteerde dan vaak in opzetjes zoals deze, waarin we een poging waagden om de relatiedriehoek, betekenisvolle relaties, de ladder van betrokkenheid en het begrip relatieoptimalisatie nader te duiden. Zie ook deze figuur, waarin we bij het inhuizingsproces het aspect van relatie-optimalisatie specifiek hebben benoemd. Dit soort inzichten heb ik meegenomen in de ontwikkeling van de Implementatie-methode Mouris, waarover straks meer.
De 5B’s van het samen optrekken. We hebben betrokkenen enthousiast gemaakt voor het belang van werken aan betekenisvolle relaties, en in kaart gebracht hoe organisaties dit kunnen faciliteren. Locaties en medewerkers kwamen in beweging om concreet werk te maken van samen optrekken. Ze formuleerden zelf veranderopgaven en zijn daarmee aan de slag gegaan. Op basis van het constant en consequent reflecteren op de gang van zaken bij de deelnemende locaties ontwikkelden we van lieverlee het overzicht met de 5B’s Samen Optrekken Vanzelfsprekend: De Basis, de Bezieling, de Bedoeling, de Beweging en het Bedrijf. Dit zijn de werkzame bestanddelen, de touwtjes waaraan wat ons betreft getrokken moet worden om samen optrekken vanzelfsprekender te maken.
Animaties 4 B’s. Wilco Kruijswijk (van het Ministerie van Geluk, Welbevinden en Plezier) heeft van deze B’s er 4 geanimeerd: De Basis met de Relatiedriehoek, De Bezieling met het Waardenraamwerk, de Beweging met de Cirkel van Weten naar Doen en de Bedoeling met de Samenwerkingsladder. In ruim 1 minuut per animatie laat hij je zien waar het bij elke B om draait. Ik heb voor het gemak even gebruik gemaakt van de linkjes op de site van de Hogeschool Rotterdam, want daar staan ze ook op. Zeker de moeite waard om ze te bekijken, want dit zijn ook de centrale Bouwstenen van mijn Implementatie-Methode Mouris voor de Vernieuwing Samen optrekken.
Praktijkwinst Samen optrekken. De resultaten van het project samen optrekken maken zichtbaar dat een integrale aanpak binnen organisaties nodig is en bieden naast meer theoretische ook praktijkkennis over verbeteren in de locaties.Voor 2 van de 6 locaties die deelgenomen hebben, zijn posters gemaakt over de praktijkwinst. Hierop staat informatie over het gevolgde implementatietraject, de fasen die doorlopen zijn, de veranderopgaven, de werkgroepen, de resultaten en – ook niet onbelangrijk – de succesfactoren. Zie Praktijkwinst Laurens Delfshaven en Praktijkwinst Florence Duinhage.